AD(H)D op de werkvloer kan voor uitdagingen zorgen. AD(H)D en werk lijken namelijk niet goed samen te gaan. Maar niets is minder waar. AD(H)D’ers hebben fantastische kwaliteiten. Ze komen er wellicht op een andere manier uit, op de juiste plek zijn het aanwinsten voor je bedrijf. Je moet alleen even leren hoe je leidinggeeft aan iemand met AD(H)D. Deze tips voor ADHD op de werkvloer helpen je verder.

Ik wil dit artikel met een disclaimer beginnen. Ik schrijf dit artikel voor werknemers met AD(H)D, niet over hen. Het voelt namelijk gek om over een bepaalde groep mensen te praten alsof ze een handleiding nodig hebben, maar de intentie is om iedereen binnen een bedrijf gelukkig te maken. Niet om een groep apart te zetten.

AD(H)D op de werkvloer, hoe merk je dat?

Wellicht was het je al opgevallen, maar ik schrijf dit artikel voor werknemers met ADHD en ADD, samen AD(H)D. Deze twee vormen lijken namelijk zo erg op elkaar, dat ze praktisch hetzelfde zijn. De H-variant gaat slechts gepaard met hyperactiviteit terwijl dat bij ADD vooral van de binnenkant zo aanvoelt.

AD(H)D is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Gelijk een puntje van aandacht: het zit dus niet tussen de oren. Het gaat daadwerkelijk om een afwijking van de hersenen. Neem iemand dus serieus!

Buiten de drukke kant van medewerkers met ADHD zijn AD(H)D’ers ook impulsief en hebben ze moeite met concentratie. Vaak hebben ze ook last van faalangst en stemmingswisselingen. Soms komt er ook een laag zelfbeeld bij kijken. AD(H)D’ers horen namelijk hun hele leven dat ze ‘normaal’ moeten doen, terwijl ze juist proberen om erbij te horen. Als leidinggevende is het moeilijk om grip te krijgen op medewerkers met AD(H)D. Ze leven in hun eigen wereld en kunnen chaotisch zijn.

Toch kun je niet alle AD(H)D’ers over één kam scheren. Niet iedereen heeft dezelfde klachten. Dat komt voor een groot deel door het intelligentieniveau van de persoon in kwestie. Het komt bijvoorbeeld geregeld voor dat iemand pas op latere leeftijd ontdekt dat hij/zij AD(H)D heeft omdat hij/zij het tot die tijd heeft kunnen verbloemen door het hoge intelligentieniveau.

Bijvoorbeeld: je geeft iemand met AD(H)D een opdracht die veel leeswerk vergt. Dat is voor die persoon een behoorlijk uitdaging want dat vergt een lange concentratietijd. Een AD(H)D’er met een hoog intelligentieniveau weet zich daar doorheen te worstelen waardoor het uiteindelijk wel lukt. Het duurt alleen een stuk langer.

De tips voor ADHD op de werkvloer – een 5 stappenplan voor direct resultaat

Stap 1: Verdiep je in de persoon en kom achter de behoeftes

Als niet AD(H)D’er kun je nooit 100% begrijpen waarom AD(H)D’ers zich gedragen zoals ze doen en wat er zich vanbinnen afspeelt. Belangrijk is daarom om te begrijpen dat AD(H)D’ers zo zijn doordat hun hersenen anders werken. Ze wisselen minder dopamine uit. De drukte die speelt bij ADHD komt voort uit de behoefte om dopamine aan te maken. Dat is dus gewoon een proces dat zich afspeelt in de hersenen en zit niet slechts tussen de oren. Accepteer AD(H)D’ers zoals ze zijn en faciliteer in de behoefte. Een eerste stap is dus om achter de behoefte te komen. Dat gaat heel simpel: ga in gesprek!

Stap 2: Zet ze op de juiste plek

AD(H)D’ers zijn snel afgeleid, dat heeft te maken met de dopamineregeling en daar kunnen ze niets aan doen. ADHD’ers hebben behoefte aan continue dopamine shots, oftewel: uitdaging. Repetitieve taken zijn daarom niks voor hen. Daarentegen zijn ze wel bijzonder creatief en kunnen ze goed out of the box denken. Als AD(H)D’ers iets doen waar ze echt een grote interesse in hebben kunnen ze juist in hyperfocus komen. Het baat daarom echt om AD(H)D’ers op een plek te zetten waar ze helemaal tot hun recht komen.

Stap 3: Structuur: de weg naar het hart van een AD(H)D’er

In het hoofd van een AD(H)D’er is het een grote chaos. Dat kan maar op één manier gefixt worden: structuur aanbrengen. Daar zijn drie dingen belangrijk in: prioriteiten stellen, plannen en voortgang bewaken. Geef dus altijd duidelijk aan waar de prioriteiten liggen. Wat betreft de planning is het prettig om met een bepaald systeem te werken, bijvoorbeeld Monday of Trello. In zulke systemen kun je ook in één oogopslag de voortgang zien.

Overigens wil ik dat als bonustip geven: werk met overzichten waar in één opslag zaken overzichtelijk worden. Een visueel overzicht helpt enorm. Als AD(H)D’er moet je namelijk constant teruggrijpen naar het overzicht. Soms wel 20 keer per dag.

En doe dit alles op een continue basis, bijvoorbeeld tijdens de wekelijkse meeting. Bespreek iedere meeting weer de actuele projecten, planning voor de komende tijd en de prioriteiten voor die week.

Stap 4: Wees duidelijk en stel beleid op

AD(H)D’ers voelen zich vaak buitenbeentjes omdat ze een andere manier van denken hebben. Hierdoor nemen ze ook weleens beslissingen die niet altijd begrepen worden. Daarom is beleid erg belangrijk.

Beleid vind ik altijd een beetje een vies woord want ik hou niet van regeltjes. Dat voelt betuttelend. En toch ben ik fan van beleid. Dat heeft maar één reden: duidelijkheid. Hoe doen wij bepaalde dingen? Wat vinden wij belangrijk? Wat zijn de verwachtingen? Het is maar beter om het gewoon allemaal uit te spreken én vervolgens vast te leggen. Bijvoorbeeld in een personeelshandboek.

Ook speelt duidelijke communicatie hier natuurlijk een rol bij. Spreek je verwachtingen uit, dan kan daarnaar gehandeld worden.

Stap 5: De praktische kant

Dit is een punt waarop je echt onderscheid tussen medewerkers met en zonder AD(H)D moet maken. Iedereen functioneert beter in een andere werkomgeving. De laatste jaren zijn bijvoorbeeld de kantoortuinen flink ter discussie gesteld. Laat dat nou precies de minst geschikte ruimte voor een AD(H)D’er zijn. Een rustige ruimte is beter, soms zelfs een aparte ruimte. Soms hebben AD(H)D’ers baat bij de sociale druk van meerdere mensen in één ruimte, maar wel in de juiste hoeveelheid. Bespreek dus altijd de behoefte met de persoon in kwestie en faciliteer hierin.

Wacht eens even…

Weet je wat mij opvalt in dit lijstje? Dit zijn tips die je universeel kunt toepassen. Iedereen in de organisatie heeft baat bij deze tips over duidelijkheid, planning, flexibiliteit, geduld, acceptatie etc.

Ja, het klopt dat werknemers met AD(H)D op een andere manier denken en acteren en dat daar speciale behoeftes uit ontstaan waar je als organisatie naar te luisteren hebt. Maar heeft iedereen dat niet? Het kan nooit kwaad om organisatiebreed te investeren (wat betreft tijd en geld) in bovenstaande stappen.

Klant case: ADHD op de werkvloer

Hoe ziet dat er dan in de praktijk uit? Om dit toe te lichten gebruik ik graag het voorbeeld van een klant waar ik laatst een 4 dynamics teamscan heb uitgevoerd.

Vlak voordat ik het bedrijf leerde kennen speelde er vaak conflicten. Er waren veel discussies en er heerste chaos, waarbij vooral de communicatie niet lekker verliep. Er speelde wat onbegrip tussen de eigenaar en de werknemer met ADHD en ook het werk werd niet altijd op de gewenste manier uitgevoerd. De werknemer kon zich moeilijk focussen. Dat werkte niet lekker voor hem, maar ging ook ten koste van de productiviteit. Daar was de eigenaar weer niet blij mee. De onrustige sfeer werd inmiddels een groot probleem omdat het ook de rest van het team beïnvloedde.

Dat was ook de belangrijkste conclusie die uit de teamscan kwam: dit moet anders. Er moet goed gepraat worden en er moeten systemen komen.

Inmiddels is de situatie enorm verbeterd, een wereld van verschil. Werkgever en werknemer praten met elkaar, ze delen verwachtingen en uitdagingen. Ze begrijpen elkaar beter en er is een betere werkomgeving gecreëerd die gebaseerd is op de verschillende persoonlijkheden binnen de organisatie.

Door de verbeterde communicatie en oprechte interesse in elkaar zijn werknemer en werkgever elkaar beter gaan begrijpen. Een van de initiatieven van de eigenaar die daaraan bijgedragen heeft wil ik uitlichten: Hij realiseerde zich dat werken met iemand met ADHD anders verloopt dan hij gewend was. Op eigen initiatief is hij zich gaan verdiepen in ADHD door een boek te lezen over dit onderwerp. Dat werd erg gewaardeerd door de werknemer met ADHD.

AD(H)D op de werkvloer is geen rocket science

Leidinggeven aan werknemers met AD(H)D hoeft dus niet erg ingewikkeld te zijn. In 5 stappen creëer je de ultieme win-win. Verdiep je in de behoeftes, zet de werknemer met AD(H)D in zijn kracht, zorg voor structuur en duidelijkheid en pas de werkomgeving aan. Het mooie is dat iedereen binnen de organisatie hier beter van wordt! Gebruik de tips voor ADHD op de werkvloer en ervaar de positieve kant van AD(H)D.